พจนานุกรมภาษา ล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

พจนานุกรม
ภาษาล้านนา-ไทย, ไทย-ล้านนา

โดย อ.จรีย์ สุนทรสิงห์

เรียน 10 คำใหม่

ออกเสียงล้านนา	อักษรล้านนา	เทียบอักษรไทย	ความหมาย
แข่น	แข่นฯ	[แข่น]	น.ลูกระมาด ผลเล็กเป็นพวง กลิ่นหอมฉุน ใช้ปรุงรสอาหาร; แขว่น,บ่าแขว่น ก็ว่า
ยาง(ออกเสียงขึ้นจมูก)	ยางฯ	[ยาง]	น๑.กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ - ภาษาไทยถิ่นเหนือ (คำเมือง) เรียก ''ยาง''; กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ หรือ ยาง เป็นชาวเขากลุ่มใหญ่ที่สุด อาศัยอยู่หนาแน่นในบริเวณพื้นที่ป่าทางทิศตะวันตกของประเทศไทยบริเวณชายแดนไทย-เมียนมาร์ กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ครอบคลุม 18 จังหวัด คือ 7 จังหวัดในภาคตะวันตก ได้แก่ ประจวบคีรีขันธ์ เพชรบุรี ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี สุพรรณบุรี อุทัยธานี และภาคเหนือ 11 จังหวัด ประกอบด้วย กำแพงเพชร สุโขทัย ตาก แพร่ น่าน ลำปาง ลำพูน เชียงใหม่ พะเยา และเชียงราย; รวมประชากรทั้งหมดในปี พ.ศ. 2560 ใน 1,930 กลุ่มบ้าน 125,673 หลังคาเรือน จำนวน 549,395 คน (รายงานโครงการสำรวจข้อมูลชุมชนกะเหรี่ยง โดยเครือข่ายกลุ่มเกษตรกรภาคเหนือ:- กะเหรี่ยง/ปกาเกอะญอ มีชื่อเรียกหลากหลาย โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ใกล้ชิดอย่างชาวไทใหญ่และไทยวน (คนเมืองในล้านนา) มักจะเรียกว่า ''ยาง'' ประกอบด้วย ''ยางขาว'' ใช้เรียกกะเหรี่ยงสกอร์และกะเหรี่ยงโปว์, ''ยางเผือก'' ไม่ทราบที่มา, ''ยางเปียง'' เป็นคำที่หมู่คนชาวเหนือ(ชาวล้านนา)เรียก โดยคำว่า ''เปียง'' ภาษาล้านนาแปลว่า ''ที่ราบ'' ดังนั้น ยางเปียง จึงหมายถึงกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ตามบริเวณที่ราบ; ยางกะเลอ เรียกกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่บริเวณป่า เนินเขา หรือชายเขา; ''ยางป่า'' เรียกกะเหรี่ยงในหมู่ชาวไทย; กะหร่าง คนไทยในประจวบคีรีขันธ์ใช้เรียกกะเหรี่ยงทุกกลุ่ม; ''บามาคะยิน-Bama Kayin'' กะเหรี่ยงพม่า; ''ตาเลงคะยิน-TaLiang Kayin'' กะเหรี่ยงมอญ; ''กะเรง'' เป็นคำเรียกกะเหรี่ยงสะกอร์ในหมู่ชาวมอญ; น๒.นกยาง - นกชนิดหนึ่ง ปากแหลม ขายาว มีทั้งชนิดสีขาว สีเขียว สีน้ำตาล สีดำชอบหากินตามทุ่งนาชายน้ำ กินปลา แมลง สัตว์น้ำขนาดเล็ก ถ้าเขียน อฺยฺาง หมายถึงกาวหรือยางเหนียวหรือผลิตผลจากยางพารา; ดู...ยาง
ไม้ขอ	ไม้ขํอฯ	[ไม้ขอ]	น.ไม้ตะขอ - ไม้ที่มีปลายงอใช้เกี่ยวสิ่งของ; ไม้ขอเก๊าะ ก็ว่า
หนุนเป๋อะ	หนฯรเปิอฯะ	[หนุนเปอะ]	ดู...หนุนซวะ
จิ๋กจ้อง	จิกฯจ้อฯง	[จิกจ้อง]	น.ยอดของหลังคาร่ม
อี่เก	อี่เค	[อี่เค]	น.ลิเก/ยี่เก - การละเล่นชนิดหนึ่ง มาจากชาวมลายู มีบทเจรจาสลับร้องกลอนด้น พร้อมแสดงท่าทางประกอบ.
ปี๋ก้วย	ปีลฯก้ลฯวฯยฯ	[ปลีกล้วย]	น.ปลีกล้วย - ช่อดอกของกล้วยที่ยังมีกาบหุ้มอยู่
บ่านับ	บ่าฯนัปฯ	[บ่านับ]	ดู...บ่ากำ
ด่าย	ด่ายฯ	[ด่าย]	ว.ดาย - ใช้เป็นคำลงท้ายข้อความ หรือท้ายประโยคก่อนที่จะขึ้นข้อความใหม่ คล้ายกับเป็นการเว้นวรรค มักปรากฏในวรรณกรรมตำนาน เช่น "เมื่อพระสังฆเจ้าเทศนาธรรมจบแล้วด่ายหมู่ชาวบ้านก็ชมชื่นยินดีด่าย" เป็นต้น ซึ่งหากใช้ ดาย น่าจะเหมาะสมกว่า
ยํฺา	อยฯา	[อฺยฺำ]	น.อาการป่วยไข้ที่เกิดขึ้นฉับพลันที่ต้องรักษาด้วยอาคม; ก.เคารพ,นับถือ,เกรง; ว.รุนแรง เช่น พิษอฺยฺำ-พิษรุนแรง